Czy pracodawca może ocenić ryzyko zawodowe samodzielnie?
Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku małych przedsiębiorstw, kiedy pracodawca jest dobrze zorientowany w rodzaju i technologii wykonywanej pracy. Pamiętajmy jednak, iż w większych przedsiębiorstwach ocenę ryzyka mogą i powinni prowadzić kompetentni pracownicy, specjaliści ds. BHP i eksperci zewnętrzni, przy czym zawsze odpowiedzialność za prawidłowe przeprowadzenie oceny ryzyka spoczywa na pracodawcy.
W niniejszym artykule pragnę odnieść się do małych przedsiębiorców, którzy mają możliwość przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego samodzielnie.
Ocena ryzyka zawodowego w pięciu krokach
Na stronie Państwowej Inspekcji Pracy możemy znaleźć wyszczególnione pięć kroków, które wspomogą przedsiębiorcę w trafnej ocenie ryzyka zawodowego.
Krok 1: Zebranie informacji potrzebnych do przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego
Na samym początku musimy bardzo dokładnie odpowiedzieć sobie na szereg pytań, które nakreślą nam dokładną działalność naszej firmy i stanowisk pracy, które wchodzą w jej skład. PIP proponuje nam pytania kilka zasadniczych pytań:
- Jakie są w przedsiębiorstwie stanowiska pracy?
- Jakie osoby pracują na tych stanowiskach? (ze szczególnym uwzględnieniem takich pracowników jak młodociani, osoby niepełnosprawne, kobiety w ciąży, pracownicy niepełnoetatowi, podwykonawcy, pracownicy zatrudnieni poza siedzibą przedsiębiorstwa)
- Jakie wykorzystuje się na stanowiskach pracy maszyny, narzędzia i materiały?
- Na jakie zagrożenia wskazują instrukcje obsługi użytkowanych maszyn i urządzeń?
- Jakie zadania (operacje technologiczne) wykonują pracownicy?
- Jakie czynniki niebezpieczne, szkodliwe lub uciążliwe występują na stanowiskach pracy?
- Jakie stosowane są na stanowiskach pracy środki ochrony zbiorowej i indywidualnej?
- Jakie są wyniki pomiarów czynników szkodliwych (o ile były przeprowadzane) i co wynika z dotychczasowej dokumentacji dot. wypadków przy pracy (jeśli do takich doszło) i chorób zawodowych?
- Jakie są już zidentyfikowane zagrożenia i możliwe skutki ich wystąpienia?
- Jakie są przepisy prawne i normy dotyczące występujących w przedsiębiorstwie stanowisk pracy?
Krok 2: Identyfikacja zagrożeń. Określenie dla każdego stanowiska pracy, jakie występują na nim zagrożenia
Ten punkt wymaga od oceniającego bardzo dużej uważności, ponieważ szereg zagrożeń może występować niesystematycznie. Osoba oceniająca potencjalne zagrożenia na konkretnym stanowisku powinna sprawdzić, czy na konkretnym stanowiskach pracy mamy do czynienia z nierównymi lub śliskimi powierzchniami, ruchomymi częściami maszyn, ostrymi krawędziami, gorącymi lub zimnymi powierzchniami, pracą na wysokości, wysokimi ciśnieniami, prądem elektrycznym, substancjami chemicznymi, pyłem, hałasem, nieprawidłowym oświetleniem, drganiami, promieniowaniem elektromagnetycznym, ręcznym przenoszeniem ciężarów, pracą w niewygodnej pozycji, zagrożeniami biologicznymi, stresem i innymi. Do określania zagrożeń bardzo pomocne okazują się coraz liczniej udostępniane, szczególnie w ramach europejskiej kampanii oceny ryzyka zawodowego, czy listy kontrolne.
Krok 3: Oszacowanie ryzyka
Kolejny krok niesie za sobą kolejne wyzwanie, ponieważ oszacowanie ryzyka nie należy do zadań prostych. W zależności od tego jak duże jest prawdopodobieństwo wystąpienia wypadków i chorób, oraz jak poważne są te następstwa ryzyko może być MAŁE, ŚREDNIE (oba uznawane są za dopuszczalne) lub DUŻE (uznawane za niedopuszczalne i wymagające niezwłocznych działań).
Podkreślić też trzeba, że istnieją również czynniki środowiska pracy i takie rodzaje prac, dla których opracowano szczegółowe wymagania dotyczące związanej z nimi oceny. Chodzi o czynniki chemiczne, czynniki biologiczne, ręczne prace transportowe, hałas i drgania mechaniczne.
Krok 4: Określenie działań eliminujących lub ograniczających ryzyko zawodowe
W tym kroku powinniśmy zacząć od tych zagrożeń, których ryzyko wystąpienia jest największe i zgodnie z zasadą, aby możliwość całkowitego usunięcia zagrożenia miała priorytet, a zastosowanie środków ochrony indywidualnej było ostatecznością. W przypadku ryzyka niedopuszczalnego działania ograniczające muszą mieć charakter natychmiastowy. Dopuszczalne ryzyko średnie wymaga prowadzenia działań na rzecz jego dalszego zmniejszania, natomiast ryzyko małe działań zapewniających, że pozostanie ono na tym poziomie.
Krok 5: Dokumentowanie wyników oceny ryzyka zawodowego
Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego powinna uwzględniać elementy określone w § 39 a ust. 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy tj. zawierać opis ocenianego stanowiska pracy, wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy, niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko oraz datę oceny i osobę, która ją przeprowadziła. W ww. rozporządzeniu nie zaproponowano wzoru formularza do takiej dokumentacji i nie ma jednolitego wzorca dla takiego dokumentu.
Ocena ryzyka zawodowego nie jest zadaniem prostym
Ocena ryzyka zawodowego nie należy do zadań najprostszych. Pamiętajmy, że jeśli mamy jakiekolwiek wątpliwości, to powinniśmy wyjaśnić wszelkie niewiadome z osobami, które są kompetentne w zakresie BHP.
Jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące powyższego artykułu lub ogólno pojętego prawa pracy to serdecznie zapraszam do kontaktu poprzez moją stronę internetową lub moje konta na kanałach social media.